خواص و طبیعت عرقیجات گیاهی
- عرق آلوئه ورا
صبر یا آلوئه‌ورا یا آلوئه‌ورا که عصاره برگ آن به فارسی با نامهای صبر زرد یا چادُروا و در طب سنتی با نامهای صِبر، صبارا و صبر سقوطری مشهور است.، گیاهی از سردهٔ سِگِل‌ها، راسته مارچوبه‌سانان و خانواده سریشیان است. آلوئه‌ورا معمولاً با نام آلوئه نیز شناخته می‌شود.
دارای طبیعتی گرم و خشک است.
خواص:کاهش دهنده قند خون، پاکسازی مواد مضر بدن، کاهش دهنده رطوبت، مفید برای رروماتیسم، مفید جهت شادابی پوست، ملیّن.
- عرق آویشن
آویشن یا آزربه سردهای از تیره نعناعیان است. آویشن حدود ۳۵۰ گونه دارد. در ایران ۱۴ گونه گیاه معطر و چند ساله دارد. این سرده به مرزنگوش بسیار نزدیک است و در مناطق کوهستانی می‌روید.
دارای طبیعتی گرم و خشک است.
خواص: ضد عفونی کننده، مفید برای دفع سموم، ضد سرما خوردگی و گلودرد، ضد غلظت خون، تقویت بینایی، معالج بیماریهای پوستی، خلط آور، تقویت معده و رفع ترشی آن، ضد درد و تشنج.
- عرق اترج (بالنگ)
بالَنگ، بالنج، بادرنگ، بادرنج و یا به فارسی باستان پادرنگ میوه‌ای خوراکی از تیرهٔ مرکبات است. از آن در مرباسازی استفاده می‌شود. خاستگاه این گیاه شرق و جنوب‌شرق آسیا است و نام گونه آن از قوم ماد ایران گرفته شده‌است
دارای طبیعتی گرم و خشک است.
خواص: برطرف کننده اسهال‌های مزمن، تقویت کننده معده، رفع تشنگی، آرام بخش و نشاط آور، ضد استفراغ، تأمین ویتامین C.
- عرق اسطوخودوس
اسطوخودوس یا لاوندر، سردهای متشکل از ۴۷ گونهٔ مختلف از دسته گیاهان گلدار و از خانوادهٔ نعنائیان است. گیاهان این سرده، بومی بر قدیم بوده و در مناطق وسیعی از آسیا، آفریقا و اروپا به‌صورت طبیعی رویش دارند. گونه شاخص این سرده، اسطوخودوس انگلیسی است.
دارای طبیعتی گرم و خشک است.
خواص: تقویت کننده عمومی، رفع انواع گرفتگی، مقوی اعصاب و حافظه، ضد سرفه، مفید جهت صرع، آرام بخش، رفع میگرن و سردرد.
- عرق بابا آدم
بابا آدم که باردان، فیلگوش، آراقیطون، علف پیرزن و پینه خاله نیز نامیده می‌شود گیاهی است علفی و دوساله از تیره گل‌ستاره‌ای‌ها . گیاهی است که به اندازه یک متر و نیم تا دو متر ارتفاع رشد می‌کند.
دارای طبیعتی گرم و خشک است.
خواص: ضد اخلاط غلیظ، آنتی‌بیوتیک قوی، درمان بواسیر، ضد امراض پوستی، ضد نقرس و روماتیسم، معرق و ادرار آور، کاهنده قند خون، لاغر کننده و آب کننده چربی اطراف شکم، مسکن، جلوگیری از ریزش مو.
عرق بابونه
بابونه نامی عمومی است که برای انواع مختلفی از گیاهان هم‌خانواده با مینای چمنی به کار می‌رود. در طب سنتی از دو گونه از این گیاهان، شامل بابونه آلمانی و بابونه رومی برای ساخت خیسانده و دمنوش استفاده فراوان می‌شود
دارای طبیعتی گرم و خشک است.
خواص: تقویت کننده مغز و اعصاب، مقوی قوای حنسی، آرام بخش، ضدعفونی کننده، بازکننده قائدگی، درمان کبد چرب.
- عرق بادرنجبویه
بادْرَنجبویه یا بادرنگ‌بویه نام یک سرده از خانواده نعناعیان از راسته نعناسانان است که شامل حدود ۶۰ تا ۷۰ گونه است. گیاهان این سرده به‌طور طبیعی در مناطق معتدل نیمکره شمالی می‌رویند. این گیاهان، ارتفاعی بین ۱۵ تا ۹۰ سانتیمتر دارند و برخی از آن‌ها، گیاه یکساله، برخی پایا و برخی نیز گیاه علفی هستند.
دارای طبیعتی گرم و خشک است.
خواص: خونساز قوی، مقوی قلب و مغز و اعصاب، مفید جهت تنگی نفس، بالا برنده فشار خون، مفید جهت صرع، آرام بخش.
- عرق برگ چنار
چنار سردهای از درختان بومی نیمکره شمالی است. درختان چنار بلند قامت و با برگ‌های پهن بوده و ارتفاع آن‌ها به ۳۰ تا ۵۰ متر می‌رسد، در پاییز برگ‌های آن‌ها می‌ریزد و معمولاً در کنار جویبارها و زمین‌های مرطوب می‌رویند، هرچند نسبت به خشکسالی مقاومند. گونهٔ چنار خاوری در ایران نیز می‌روید و بیشه‌های طبیعی آن دیده می‌شود.
دارای طبیعتی سرد و تر است.
خواص: تب بر، مفید جهت بیماریهای ریوی و تنگی نفس، تسکین دهنده درد مفاصل و ورم‌های چشم و گوش، شاداب کننده پوست.
- عرق برگ زیتون
برگ زیتون با اثر مقوی درمان‌کننده فشار خون و زخم‌های عفونی است. شیرابه‌ای قندی تحت نام (مان زیتون) از ساقه این درخت ترشح می‌شود که مصرف خوراکی دارد. همچنین برگ زیتون نیز حاوی گلوکزید، مواد قندی، مواد تلخ، کلروفیل، اسید گالیک، تائن، موم و مانیت است.
دارای طبیعتی گرم و خشک است.
خواص: التیام دهنده زخم، ضد اسهال، دافع عفونت‌های رحمی، مفید جهت فشار خون بالا، مفید جهت انواع ورم و نقرس، مدر و تب بر.
- عرق برگ گردو
درخت گردو، جوز یا گَیوز (فارسی میانه: gyoz - تبری: آغوز) (نام علمی: Juglans) از خانوادهٔ راش‌سانان است. واژه جوز و گَیوز به عربی و ترکی نیز راه یافته‌است
دارای طبیعتی گرم و خشک است.
خواص: مفید جهت سردردهای مزمن و میگرنی، اب ریزش بینی، کاهنده قند خون، ضد عفونت گوش و امراض پوستی.
- عرق بومادران
گیاهی است علفی و یکساله، دارای ساقه و شاخه‌های راست به ارتفاع ۲۵ تا ۶۰ سانتیمتر که در نواحی بحرالروم (مدیترانه) و غالب نقاط ایران می‌روید. این گیاه به رنگ سبز مایل به زرد با دمبرگ دراز و گلهایی مجتمع به صورت خوشهٔ دراز در کنارهٔ برگ‌ها دارد.
دارای طبیعتی گرم و خشک است.
خواص: ضد عفونی کننده قوی، دفع سنگ کلیه، کاهش دهنده قند خون، تقویت کننده معده سرد مزاجان، تقویت کننده قلب و اعصاب، مصفای خون.
- عرق بهار نارنج
بهار نارنج شکوفه درخت نارنج است که در عطرسازی و ساختن اسانس، انواع نوشیدنی‌های فصلی و عرقیجات و ... از بهار نارنج در ایران استفاده های صنعتی بسیاری می‌شود.
دارای طبیعتی گرم و تر است.
خواص: مقوی قلب و اعصاب، مفرح، آرام بخش، ضد اضطراب و افسردگی، ضد سکسکه و درد سینه و قولنج، خواب‌آور.
- عرق بید
بید سردهای از درختان و درختچه هاىبرگریز با حدود ۴۰۰ گونه است که در اصل در خاک‌های مرطوب در آب‌وهوای سرد و مناطق معتدل در نیمکره شمالی یافت می‌شود
دارای طبیعتی سرد و تر است.
خواص: مفید جهت بیماریهای ناشی از گرمی، رفع گرفتگی‌های کبد، برطرف کننده خفقان و تشنگی، تب بر و ضد یرقان، مدر و خواب‌آور.
- عرق بید کاسنی
مخلوطی از عرق این دو گیاه بوده و به رفع حرارت بدن کمک می نماید. این عرق گیاهی مسکن و تب بر بوده و ضد یرقان و زردی نیز می باشد. عرق بید کاسنی خون را تصفیه نموده و فشارخون را نیز کاهش می دهد.
دارای طبیعتی سرد و تر است.
خواص: تصفیه کننده خون، ضد جوش و لک، مقوی کبد، ضد زردی و یرقان، رفع تشنگی، درمان بیماریهای پوستی و سفید کننده پوست.
- عرق بیدمشک
مقوی قوای دماغی و قلب، مفرح روح، ملین مزاج، سردردهای گرم مزاج را نیز تسکین می‌دهد. بوعلی سینا نوشته است كه بیدمشک (بهرامج) از نباتات خوشبواست و افشره‌اش ورم‌ها را فرونشاند، شکوفه و بوى برگ آن بادهای متراکم سر را علاجند. اندامان دفعی: شکم را روان کند. دمنوش بیدمشک برای درمان بی‌خوابی و درمان جوش‌های صورت مفید است.
دارای طبیعتی معتدل و تر است.
خواص: مقوی قلب و اعصاب و معده، آرام بخش، خونساز قوی، ملین، ضد اضطراب و افسردگی، مفید جهت سردردهای ناشی از بیماریهای معده، تقویت عمومی بدن.
- عرق بوقناق (زول)
زول، چرخله، بوقناق (نام علمی: Eryngium) نام یک سرده از تیره چتریان است. این جنس در ایران ۹ گونه گیاه علفی خاردار دارد که در سراسر ایران پراکنده‌اند.
دارای طبیعتی گرم و خشک است.
خواص: کاهنده قند خون، ضد سموم کبد و بازکننده مجاری کبد، درمان کولیت و تولید صفرا، ضد جوش صورت، ضد نفخ معده و روده، فعال غدد فوق کلیه و لوزالمعده.
- عرق پونه
پونه (نام علمی: Mentha pulegium) پودینه (فارسی افغانستان) از گیاهان خانواده نعنائیان است. گیاهی است از سرده نعنا و تیره لب گلی‌ها و له شده برگ‌های آن عطر نعنا دارد. پونه جزو داروهای مورد استفاده در طب سنتی، قاعده‌آور، سقط‌کننده جنین، و جزو گیاهان دارویی است، اما برای کبد سمی است و باعث مرگ برخی از افراد شده‌است.
دارای طبیعتی گرم و خشک است.
خواص: رفع سوزش معده، اشتها آور، ضد آسم و تنگی نفس، ادرار آور و قاعده آور، تحلیل برنده بادهای مضر بدن، خلط آور.
- عرق خار مریم
خار مریم (نام علمی: Silybum marianum) یا مارتیغال گیاهی است از رده دولپه‌ای‌ها، راسته گل‌مینا و تیرهٔ کاسنیان. این گیاه با بازه زمانی رشد هر یک سال یا در بعضی نژادها هر دو سال بوده و خودرو می‌باشد.
دارای طبیعتی گرم و خشک است.
خواص: رفع سوء هاضمه و کبد چرب، سم زدای کبد، ضد سرطان، کاهنده قند و کلسترول خون، ضد خارش دورران بارداری، رفع علایم هپاتیت و یرقان.
- عرق خارخاسک
خارخاسک به عنوان مدر، دفع‌کننده سنگ‌های مجاری ادراری و تقویت‌کننده قوای جنسی به کار می‌رود. در طب گذشته برای خارخاسک اثر مدر و دفع‌کننده سنگ‌های مجاری ادراری و تقویت‌کننده قوای جنسی قائل بوده و از آن به عنوان درمان‌کننده عفونت و التهاب لثه استفاده می‌شده است.شتر
دارای طبیعتی سرد و تر است.
خواص: تقویت قوای جنسی، مفید جهت گرفتگی‌های کلیه و مثانه، ادرار آور، برطرف کننده زخم‌های دهان، ضد قولنج‌های گرم مزاجان.
- عرق خارشتر
خارشُتُر یا آدور (نام علمی: Alhagi) گیاهی است پایا از خانواده باقلاییان (Papilionaceae یا Fabaceae) از زیرخانواده باقالی‌ها (Faboideae) و یکی از بنشن‌ها به‌شمار می‌رود. نام دیگر آن علف ترنجبین است.
دارای طبیعتی سرد و تر است.
خواص: شستشو دهنده و دافع سنگ کلیه و مثانه، تصفیه کننده خون و کبد، تب بر قوی، ضد تشنج، ادرار آور.
- عرق دارچین
دارچین نوعی ادویه خوشبو است که در صنعت آشپزی و درمانی مورد استفاده قرار میگیرد. دارچین از داروهای گیاهی خوشبو نیز محسوب می‌شود. درخت دارچین که بیشتر در هندوستان و چین می‌روید، جزو رده دولپه‌ای‌های جداگلبرگ می‌باشد و همیشه‌سبز است. بومی سریلانکا است و بهترین آن دارچین سیلانی است.
دارای طبیعتی گرم و خشک است.
خواص: تقویت کننده عمومی بدن، از بین برنده سرفه‌های مرطوب، ضد گرفتگی کلیه، تسکین دهنده دردهای روماتیسمی، تقویت بینایی.
- عرق رازیانه
رازیانه یا بادیانه یا بادیان (نام علمی: Foeniculum vulgare) گیاهی است گلدار از راسته کرفس‌سانان (Apiales)، از تیره چتریان (Apiaceae) از سرده رازیانه‌ها (Foeniculum). این گیاه سرشار از ترکیباتی مشابه هورمون زنانه استروژن (فیتواستروژنها) است. رازیانه بومی جنوب غربی آسیا و جنوب اروپا به ویژه بخش مدیترانه‌ای است.
دارای طبیعتی گرم و خشک است.
خواص: بازکننده گرفتگی کبد، شیر افزا و قائده آور، تقویت هورمون‌های بانوان، مفید جهت ضعف مفاصل، ضد سرفه و خونریزی سینه، خونساز.
- عرق زنجبیل
زنجبیل یا زنجفیل<ref>فرهنگ فارسی عمید</ref> (نام علمی: Zingiber officinale)، (از پارسی میانه سَنگیپِل، نیز در برخی متون قدیمی شنگویر) گیاهی گلدار از خانواده زنجبیلیان است و زمین‌ساقه (ریزوم) آن به عنوان ادویه در آشپزی و گیاه دارویی در طب سنتی مورد استفاده قرار میگیرد.
دارای طبیعتی گرم و خشک است.
خواص: رفع تهوع، تقویت معده و کبد، برطرف کردن انگل در معده و روده، پیشگیری از سرماخوردگی، رفع گلودرد، ضد نفخ، ضد التهاب، معرق و بادشکن، نیروبخش، تقویت قوای جنسی، رفع مسمومیت، درمان بلغم.
- عرق زنیان
زنیان یا نانخواه نام یک سرده از تیره چتریان شامل گیاهان یکساله با برگ‌های شانه‌ای مرکب و گلبرگ‌های سفید است. در طب سنتی با نامهای نانخواه و ننه حوا آمده است. در گویش سیستانی به آن اَجغون می‌گویند. زنیان همان ماده ی پایه و اصلی و اسرار آمیز و مخفی نوشیدنی کوکاکولا است. این گیاه دارای طبع گرم و خشک است.
دارای طبیعتی گرم و خشک است.
خواص: ضدعفونی‌کنندهٔ معده، ضدنفخ، قارچ، انگل و اسهال، ضد عفونی کننده قوی و دافع سموم بدن، رفع ترشی معده، بوی بد دهان، اشتها آور، از بین بردن رطوبت سینه، چاق کننده و نیروبخش، مفید برای فلج و رعشه.
- عرق زیره سبز
زیره سبز با نام علمیL. Cuminum cyminum(ال. کومینوم سمینوم) گیاهی است از خانواده apiaceae (آپیاسه)، یکساله، معطر، بدون کرک (جز میوه) ساقه علفی با انشعابات دو تایی و گاهی سه تایی می‌باشد. ساقه گیاه شیار دار بوده و دارا ی بافت کلانشیم محیطی است.
دارای طبیعتی گرم و خشک است.
خواص: لاغر کننده، هضم‌کنندهٔ غذا و از بین برنده رطوبت معده، ادرار آور، محلل بادهای مضر در بدن، رفع ناراحتی روده.
- عرق زیره سیاه
زیرهٔ سیاه، گیاهی دوساله از خانواده چتریان، سرده زیره و بومی غرب آسیا، اروپا و شمال آفریقا است. این گیاه، دارای دانه‌هایی معطر است که در آشپزی و تولید برخی داروها و لیکورها کاربرد دارد
دارای طبیعتی گرم و خشک است.
خواص: لاغر کننده، هضم‌کنندهٔ غذا و از بین برنده رطوبت معده، ادرار آور، محلل بادهای مضر در بدن، افزودن شیر مادر، بهبود تنگی نفس، درمان کم خونی، پایین آورنده چربی خون.
- عرق سنبل‌الطیب
سنبل الطیب یا علف گربه (نام علمی: Valeriana officinalis) گیاهی است که بوته ای استوار و چندساله دارد و در اروپا و بخش‌هایی از آسیا می‌روید. دارای ریشه‌ای کوتاه و بوته‌ای با ارتفاع بین ۵۰ تا ۱۵۰ سانتیمتر می‌باشد.
دارای طبیعتی گرم و خشک است.
خواص: محرک قلب، آرام‌بخش و ضد تشنج، بهبود سردردهای میگرنی، ضد اضطراب و افسردگی، رفع تپش قلب، رفع اسپاسم، مفید برای کولیت عصبی معده.
- عرق سیر
سیر گیاهی است علفی و دائمی که ساقه آن تا ارتفاع ۴۰ سانتیمتر نیز می‌رسد. قسمت زیر زمینی آن متورم و مرکب از ۵ تا ۱۲ قطعه و محصور در غشا های نازک و ظریف برنگ خاکستری مایل به سفید می‌باشد. برگ‌های آن باریک و نواری شکل به رنگ سبز تیره و گلهای آن کوچک و صورتی رنگ که به صورت یک چتر در انتهای ساقه ظاهر می‌شود.
دارای طبیعتی گرم و خشک است.
خواص: پایین آورندهٔ فشارخون، تنظیم کنندهٔ قندخون و چربی خون. برطرف کنندهٔ مسمومیت نیکوتین سیگار و آلودگی هوا، ضدعفونی کنندهٔ مجاری تنفسی، پیشگیری از سرطان، درمان موخوره.
- عرق شاه‌تره (شاطره)
شاه‌تره (نام علمی: Fumaria officinalis) نام یک گونه از سرده شاه‌تره و از تیره شقایقیان، علفی یکساله با ساقه‌ای شکننده کوتاه و شاخه‌دار است. L. دارای گلهای نامنظم و برگ‌های بریده‌است که چون با دست نرم کنند بوی دود می‌دهد.
دارای طبیعتی معتدل و تر است.
خواص: صفرابُر، اشتها آور، تب‌بُر، درمان یرقان، تقویت‌کنندهٔ پوست و کبد، ادرارآور، دفع کنندهٔ بلغم، تصفیه کنندهٔ خون، تقویت کنندهٔ لثه، ضد جوش و لک. مخلوط شاه تره، سرکه و عسل پاک کنندهٔ معده است.
شاه اسپَرغم، شاهسپران، شاه اسپرم (نام علمی: Tanacetum balsamita) یکی از گیاهان دارویی خوشبواست که به ویژه در مراغه واسکو یافت می‌شود و تابستان‌ها که رشد آن پایان می‌یابد عرق آن را می‌گیرند.
دارای طبیعتی گرم و خشک است.
خواص: بازکننده گرفتگی‌های مغز، تحلیل برنده ورم‌ها، مفید جهت ضعف معده، ضد سرفه و درد سینه، ضد سردردهای گرم مزاجان
.
- عرق شبدر
شَبدَر (نام علمی: Trifolium) جزء مهمترین گیاهان علوفه‌ای خانواده لگومینز (Leguminous) در مناطق معتدل و مرطوب است که از نظر علوفه‌ای و مرتعی دارای ارزش بسیار زیادی است و در تغذیه دام‌ها نقش بسزایی دارند.
دارای طبیعتی گرم و تر است.
خواص: چاق‌کننده، مولد خون، نیرودهندهٔ قوای جنسی، درمان نرمی استخوان کودکان و تصفیه کنندهٔ خون.
- عرق شنبلیله
شَنبَلیله یا به فارسی دری شینبل (نام علمی: Trigonella foenum-graecum) گیاهی است از تیره باقلائیان (Fabaceae) و به همین دلیل توانایی هم‌زیستی با باکتری‌های تثبیت‌کننده ازت را داشته و می‌تواند بخش زیادی از از نیتروژن مورد استفاده خود را تولید کند.
دارای طبیعتی گرم و تر است.
خواص: پایین آورندهٔ قندخون، درمان کم‌خونی و چاق‌کننده، ضد چربی و کلسترول خون، ضد غلظلت خون و نیرو دهنده، تقویت موی سر.
- عرق شوید
شِوید یا شوِد یا شبِت گیاهی است یکساله یا دوساله که گاهی بلندی آن به یک متر نیز می‌رسد. ریشه آن راست و مخروطی شکل و سفید است. این گیاه بومی جنوب غربی و آسیا و آسیای میانه‌است و امروزه در بیشتر نقاط گیتی از جمله بخش‌های جنوب اروپا، ایران، مصر، آمریکا و چین پرورانده می‌شود
دارای طبیعتی گرم و خشک است.
خواص: پایین آورندهٔ چربی خون، تقویت معده، بادشکن، قاعده آور، درمان سکسکه و دل‌درد، رفع تنگی نفس، افزایش شیر مادر، برطرف کننده ضعف کبد و طحال، ادرار آور، ضد اسید اوریک.
- عرق شیرین بیان
شیرین‌بیان (نام علمی: Glycyrrhiza glabra) گیاهی خودرو از تیرهٔ سبزی‌آساها، بومی جنوب اروپا، شمال آفریقا و نواحی معتدل آسیا ست. برگ‌های آن مرکب است و از ۴ تا ۷ زوج برگ به اضافهٔ یک برگچهٔ انتهایی تشکیل یافته‌است که به سبب ترشح شیره، چسبنده‌اند. گل‌هایش مایل به آبی و میوه‌اش شامل ۵ تا ۶ دانهٔ مایل به قهوه‌ای است.
دارای طبیعتی گرم و خشک است.
خواص: درمان زخم و ترشی معده و زخم اثنی عشر، تقویت دستگاه گوارش، ضدسرفه و خلط آور، برطرف کنندهٔ عفونت‌های ریه و کلیه، برطرف کنندهٔ یبوست و بواسیر، رفع تشنگی، ضد غلظت خون.
- عرق طارونه
هوار یا طارونه(دربیشتر نواحی کشور بخصوص جنوب)، کوریشکو(در کرمان) یا غلاف گل نخل عضوی از درخت خرمای نر است که به شکل غلاف چوبی با بافتی نرم است که در آن سلول‌های جنسی به صورت رشته‌هایی حاوی گرده وجود دارد. برای عمل گرده افشانی و باروری خرما که به صورت دستی انجام می‌پذیرد از آن استفاده می‌گردد.
دارای طبیعتی گرم و خشک است.
خواص: آرام‌بخش و خواب‌آور، دافع رطوبات اضافه بدن، مفید جهت روماتیسم، ضد درد مفاصل، و درد آرتروز، نیرو دهنده قوای جنسی.
- عرق کاسنی
کاسنی معمولی (نام علمی: Cichorium intybus L) گیاهی است از راسته گل مینا (Asterales) تیره گل‌ستاره‌ای‌ها (Asteraceae) از رده کاسنی‌ها (Cichorium). از این گیاه دو گونه کِشتی و چهار تا شش گونه وحشی موجود است. نوع وحشی آن تا یک متر و نوع پرورش یافته آن تا دو متر هم رشد می‌کند. کاسنی انواع مختلفی دارد سه نوع آن معروف است.
دارای طبیعتی سردو تر است.
خواص: تب‌بُر، تقویت کنندهٔ پوست، کلیه و کبد، کاهش مشکلات گوارشی و معده، تصفیه کنندهٔ خون، بهبود درد مفاصل.
- عرق کاکوتی
کاکوتی یا مُشکِ طرامشک نام یک سرده از تیره نعناعیان است که بوی گرم و تندی همانند نعناع دارد هرچند با عطر ویژه خود و در طب سنتی و آشپزی کاربرد دارد.آنخ نام دیگر کاکوتی است که در بین مردم خراسان شمالی رایج می باشد.
دارای طبیعتی گرم و خشک است.
خواص: مقوی معده، برطرف‌کننده سوءهاضمه، اشتهاآور و ضدعفونی کننده مجاری تنفسی. مصرف برگ گیاه مخلوط با ماست یا دوغ نرم‌کننده سینه و تقویت کننده قوای جنسی است.
- عرق کلپوره
کلپوره نام یک گونه از سرده مریم‌نخودی است. در زبان لری به آن هلپه و در لری بختیاری به آن چز می‌گویند. از خواص دارویی کلپوره در طب سنتی می‌توان به خوشبوکننده شکم و دهان در قالب جوشاندهٔ خشکیده آن و به کاربردن جوشانده آن برای تسکین درد به صورت مالیدن بر روی زخم اشاره کرد. برای شکم درد و دل پیچه نیز مصرف آن نافذ است.
دارای طبیعتی گرم و خشک است.
خواص: ضدسرفه، اسهال، شکم درد، بیماریهای گوارشی، عفونت‌های دهان، لثه و لوزه‌ها، تب‌بُر و ضدجوش و خارش، تقویت کننده معده، ضد عفونی کننده مجاری تناسلی، مفید جهت اختلالات قائدگی، رفع کم اشتهایی، ضد رفلکس معده.
- عرق کرفس
کرفس دارای مواد معدنی منیزیوم و پتاسیم می‌باشد که برای آرامش اعصاب و بیماریهای روحی نظیر (Vertigo) مفید می‌باشند. کرفس همچنین دارای مقدار زیادی ویتامینهای ک؛ و سی است که آنتی‌اکسیدان بوده، موجب کاهش تورم یاخته‌های بدن، سم‌زدایی و مبارزه با روماتیسم و بیماریهای سرطانی می‌گردند.
دارای طبیعتی گرم و خشک است.
خواص: رماتیسم و درد مفاصل، تقویت کننده استخوان و مفید جهت سیاتیک، لاغر کننده قوی، مفید جهت پاکسازی کلیه و مثانه، مدر، کاهنده اسید اوریک.
- عرق کندر
کُندُر (Olibanum) گیاهی دارویی از راسته افراسانان (Sapindales) است. یکی از مزایای آن تقویت حافظه بوده و از شیره آن هم به عنوان خوشبوکننده استفاده‌می‌شود. شیره کندر را معمولاً با اسپنددانه می‌جوشانند و مصرف می‌کنند.
دارای طبیعتی گرم و خشک است.
خواص: تقویت مغز، حافظه و تمرکز حواس، افزایش میل جنسی و نیرو دهنده قوای جنسی، تقویت قلب، چشم، لثه و دندان.
- عرق کیالک (زالزالک)
زالزالک زرد یا کیالک (نام علمی: Crataegus azarolus)، (به انگلیسی: azarole یا azerole یا Mediterranean medlar )، گونه‌ای زالزالک است که در ایران، سوریه، فلسطین، لبنان، عراق، آناتولی، ترکمنستان و تالش می‌روید. این گونه دارای چهار واریته است
دارای طبیعتی گرم و خشک است.
خواص: تنظیم کنندهٔ کلسترول خون، تصفیه کنندهٔ خون، جلوگیری از تنگی عروق قلب، تقویت قلب، کاهش دهنده فشار خون، ضد غلظت خون، آرام بخش.
- عرق گاوزبان
گل گاوزبان یا افعی گیاه (نام علمی: Echium) نام یک سرده از گیاهان گلدار از خانواده گاوزبانیان است. این سرده، شامل حدود ۷۰ گونه و چندین زیرگونه است. گونه‌های گاوزبان، بومی شمال آفریقا، سرزمین اصلی اروپا تا آسیای مرکزی و جزایر ماکرونزی هستند که در آن‌جا دارای بیشترین تنوع هستند.
دارای طبیعتی گرم و خشک است.
خواص: آرام بخش، نرم‌کننده سینه، تصفیه کننده خون، ادرارآور و برطرف کننده التهابات مثانه و کلیه، مفرح و تقویت کننده مغز و اعصاب، مقوی قلب و کبد.
- عرق گزنه
گَزَنِه (نام علمی: Urtica) نام سردهای از گیاهان گلدار از تیرهٔ گزنه‌ایان است. گزنه‌ها گیاهانی علفی و یکساله یا در برخی از گونه‌ها پایا هستند. ساقه آن‌ها راست و چهارگوش بوده و سطح زیرین برگ‌ها و سایر بخش‌های سبز گیاه، پوشیده از کرک‌هایی گزنده است.
دارای طبیعتی گرم و خشک است.
خواص: پایین آورندهٔ قندخون، رفع تنگی نفس، نیرودهنده و قاعده‌آور، افزایش شیر مادر، رفع ورم لوزه‌ها، مفید جهت عفونت کلیه و مجاری ادراری، اشتها آور، مفید جهت واریس، ضد خون ریزی بینی.
- عرق گشنیز
گشنیز گیاهی از خانوادهٔ چتریان با نام علمی «Coriandrum sativum» است. این گیاه، بومی جنوب اروپا، غرب آسیا و شمال آفریقا است و ارتفاع آن تا نیم متر هم می‌رسد. تمامی بخش‌های این گیاه، خوراکی هستند و عمدتاً برگ‌ها و بذر این گیاه، به‌عنوان سبزی و ادویه مورد استفاده هستند.
دارای طبیعتی سرد و خشک است.
خواص: نیرودهنده، ضد تشنج، ضد کرم و باکتری و بیماریهای روده‌ای، آرام‌بخش و برطرف کنندهٔ تاول‌های دهان و تسکین دهنده درد دندان، مفرح و مقوی مغز و اعصاب، ضد قند
.
- عرق گلاب
خواص عرق گلاب بسیار زیاد است و در طب سنتی بسیار توصیه شده است. برخی از مهمترین خواص عرق گلاب شامل ضد درد، بهبود مشکلات پوستی، تقویت سلامت قلب، ضد تشنج، بهبود مشکلات تنفسی، کاهش وزن، خاصیت آرامش بخشی و ضد درد بودن است.
دارای طبیعتی گرم و تر است. خواص: تقویت کنندهٔ قلب، مغز و اعصاب، مفرح، افزاینده میل جنسی، بازکننده عروق، برطرف کننده بوی بد دهان، درمان گلو درد، رفع غش، ضعف و بی‌هوشی، دفع بلغم، تقویت لثه، صفرابر.
- عرق گل ختمی
ختمی یا خطمی (نام علمی: Alcea) سردهای از گیاهان، از تیره پنیرکیان است. گل و میوه و ریشه آن مصرف دارویی دارد. گل ختمی به ارتفاع دو متر، گلهای صورتی، قرمز و سفید دارد که برای روکش داروها استفاده می‌شود. جنس بزرگی از گیاهان گلدار دارای ۲۰۰–۲۲۰ گونه از نهان‌دانگان می‌باشد.
دارای طبیعتی گرم و خشک است.
خواص: نشاط آور، رفع التهاب مثانه، درمان آسم و گرفتگی صدا، بهبود سرماخوردگی، مقوی، ملین، درمان قولنج و دردهای عضلانی.
- عرق مرزنگوش
مرزنگو یا "مرزنجوشیا علف آبگوشت گیاهی علفی، یکساله و در بعضی مواقع دوساله با ساقه‌ای راست و شاخه و برگ‌های متقابل بیضی شکل است. گلهای سفید و ریز آن از بغل برگ‌ها در خوشه‌های به هم فشرده‌ای می‌رویند. میوه آن به صورت فندقه و چهار قسمتی است. تمام قسمت‌های گیاه دارای عطر خوشایند است.
دارای طبیعتی گرم است.
خواص: برطرف کنندهٔ گازهای معده، نفخ، شکم درد، آسم و تنگی نفس.
- عرق مرزه
مرزه گیاهی است یکساله از تیره نعناعیان دارای ساقه‌های متعدد و به رنگ مایل به قرمز است که به حالت وحشی در اروپای جنوبی و آسیا (از جمله ایران) به فراوانی می‌روید.
دارای طبیعتی گرم و خشک است.
خواص: برطرف کننده سوءهاضمه، سنگ‌های کلیه و مثانه، تقویت کننده قوای جنسی مردان و ضعف جسمی، ضد نقرس و فلج، تقویت کننده استخوان، ضد انگل و اسهال.
- عرق مورد
مورد با نام علمی Myrtus communis درختچه کوچکی است که ارتفاع ساقه آن در شرایط عادی بین ۱ تا ۳ متر است. برگهایی همیشه سبز، پایا، متقابل، ساده، نوک‌تیز، عاری از تار و دندانه، چرمی، به رنگ سبز تیره و معطر دارد. گلهای نسبتاً درشت و زیبای مورد، رنگ سفید و بوی مخصوصی دارند و از اردیبهشت ماه تا تیر ظاهر می‌شوند.
دارای طبیعتی سرد و خشک است.
خواص: تقویت کننده قلب و بینایی، قطع کننده انواع خونریزی، ضد ریزش مو، درمان بیماریهای پوستی، رفع بدبویی عرق بدن، ضد اسهال.
- عرق میخک
با گیاه گل میخک اشتباه نشود میخک صدپر نوعی از گیاهان دارویی، درخت این گیاه در تمام طول سال سبز است. گلهای این گیاه دارای بوی معطر قوی می‌باشد و ارتفاع درخت ۱۰ تا ۱۲ متر است و گاهی تا ۲۰ متر هم رشد می‌کند و دارای برگهایی بزرگ و با گلهایی سرخ می‌باشد.
دارای طبیعتی گرم است.
خواص: آرام‌بخش، تنظیم کننده قاعده، تقویت‌کننده معده و ضد انگل.
- عرق نعنا
نعناع گیاهی است از راسته نعناسانان و تیره نعناعیان و از سبزی‌های خوراکی است. این گیاه برخی اسانس‌ها و خواص پونه را دارد؛ ولی برگ‌هایش کرک کمتری دارند و بریدگی‌های کنار برگ‌های آن بیشتر از پونه و اسانس آن نیز ملایم‌تر است. به طور کلی دو رقم نعناع وجود دارد.رقم خودرو و رقمی که توسط کشاورزان کاشته می شود.
دارای طبیعتی گرم و خشک است.
خواص: تقویت کننده معده، مولد خون، اشتهاآور، ضد درد و ضد اسپاسم، رفع کنندهٔ دل درد و دل پیچه، ضد تشنج و بادشکن، برطرف کنندهٔ گرمازدگی کودکان و سکسکه، محرک قوای جنسی.
نعناع فلفلی (نام علمی: Mentha piperita) گونه‌ای نعنا است، گیاهی است از رده دولپه‌ای‌های پیوسته گلبرگ که از سبزی‌های خوراکی و دارویی است. به این گیاه سوسنبر، نعناع فلفلی، خال‌وای و آس‌بویه هم می‌گویند.
دارای طبیعتی گرم و خشک است.
خواص: تقویت کننده معده، مولد خون، اشتهاآور، ضد درد و ضد اسپاسم، رفع کنندهٔ دل درد و دل پیچه، ضد تشنج و بادشکن، برطرف کنندهٔ گرمازدگی کودکان و سکسکه، ضد درد میگرن و سردردهای سرد مزاجان.
- عرق نسترن
گل نسترن از خانواده گل سرخ یا گل رز (Rosaceae) است و نامهای زیادی دارد. این گل دارای گلهای صورتی یا سفید است و میوه‌ای قرمز دارد و این گیاه دارای ویتامینهای A1، B1، B2، B3 و K می‌باشد چای میوه گل نسترن برای بیماریهای عفونی بسیار مفید است
دارای طبیعتی گرم و خشک است.
خواص: تقویت کنندهٔ قلب و اعصاب، رفع کمبود ویتامین ٬C بهبود ورم کلیه، بهبود درد معده و اسهال، درمان زخم معده تصفیه کنندهٔ خون.
- عرق هل
هِل میوه‌ای کوچک به اندازه بند انگشت با پوست تیره و دانه‌های خوشبو است. هل، میوه گیاهی از تیره زنجبیل‌هاست و انواع مختلفی شامل هل سیاه، هل سفید و هل سبز دارد که نوع سبز آن عطر تندتری دارد.
دارای طبیعتی گرم و خشک است.
خواص: تقویت کنندهٔ معده و روده و بادشکن، برطرف کنندهٔ بوی بد دهان (به ویژه بوی سیر)، تقویت حافظه، رفع خستگی ذهنی، نیروبخش.
- عرق یونجه
یونجه (به ترکی: یونجا)، (به کابلی: رشقه، به هراتی: سبست، به فارسی: اسپست،به پهلوی: اسپستا) و (نام علمی: Medicago sativa) گیاهی پایا از خانوادهٔ باقلاییان است. این گیاه، در بسیاری از کشورهای جهان، به‌عنوان یک محصول علوفه‌ای مهم، کِشت شده و برای چرا و به‌صورت یونجه خشک، سیلاژ و همچنین در تولید کود سبز، مورد استفاده است.
دارای طبیعتی گرم و تر است.
خواص:اشتها آور، چاق‌کننده، حاوی انواع ویتامین‌ها، تقویت‌کنندهٔ بدن و برطرف کنندهٔ لرزش‌های ناشی از بیماری پارکینسون (رعشه)، چاق‌کننده و مفید برای ترک اعتیاد، سرشار از ویتامین K.